चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज मध्यवर्ती क्षेत्र

अमलटारी मध्यवर्ती सामुदायीक होमस्टे, कावासोती-१५, बाघखोर, नवलपरासी

भौगोलिक हिसाबले विश्वको कुल भुभागको केवल 0.1% हिस्सा ओगट्ने भएपनि जैविक विविधताको हिसाबले नेपाललाई विश्वमै धनि मानिन्छ ।प्राकृतिक दृष्ट्रिकोणले नेपाल तिन तलिय हिमाल, पहाड र तराइ मा बिभाजति रहेको छ । आर्थीक विकाश र मानव विकाश सुंचकको आधारमा नेपाल पछाडी रहेपनि जैविक विविधताको आधारमा नेपाल बिस्वकै २५ औ र एसियामा ११ औ स्थानमा पर्दछ । विश्वमा पाइने कुल जीब प्रजातीको 1.1% र कुल बनस्पती प्रजातीको 3.2% नेपालमा पाइने हुनाले पनि हामी जैविक विविधतामा कति धनि छौ भन्ने प्रष्ट हुन्छ । विश्व सम्पदा सुचीमा सुचिकृत नेपालको प्राकृतिक सम्पदामा धनि चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज पनि एक महत्वपुर्ण जैविक विविधताको क्षेत्र रहेको छ ।

संरक्षणमा स्थानिय सहभागीता र लाभको बाँडफाड गर्ने गरि जनसहभागीतामुलक संरक्षण अवधारणा अनुरुप जनताको सहभागीतामा आधारीत जैविक विविधता संरक्षणलाइ अगाडी बढाउन मध्यवर्ती क्षेत्र कार्यक्रम , पार्क पिपुल प्रोग्राम लगायतका जनमुखी संरक्षण कार्यक्रमले जैविक विविधताको संरक्षण गर्र्नेे कार्यमा जनसहभागीताको अभिवृद्धि गर्न टेवा पुयाउदै आएको छ । यसै क्रममा यस चितवन रा. निकुञ्ज मध्यवर्ती क्षेत्र अन्तगत २१ वटा उपभोक्ता समिती तथा १ उपसमिती गरि २२ वटा उपभोक्ता समिती रहेको छ । नवलपरासी जिल्लामा ८ वटा मध्यवर्ती उपभोक्ता समिती रहेको छ् । जसमध्ये संरक्षण तथा जैविक विविधतामा धनि अमलटारी उपभोक्ता समिती पनि बिशेष रुपमा पर्दछ।

यस कावासोती नगरपालिक १५ मा रहेको अमलटारी उपभोक्ता समिती अन्तरगत यस वाघखोर गाऊ नारायणी नदिको किनारमा गुन्द्धही ढकाहा मध्यवर्ती सामदायीक वन सँग जोडिएको छ । यस क्षेत्रमा आदिवासी तथा जनजाती थारु बोटे ,माझी ,मुसहर समुदायको बसोबास रहेको छ ।यस क्षेत्रमा बसोबास गर्ने थारु , बोटे, माझी र मुसहर समुदायको आ आफनै संस्कृति, चालचलन तथा परम्परा रहेको छ । जैबिक विविधता को दृष्टिकोणले अत्यन्तै महत्वपर्ण मानिने यस क्षेत्र चितवन राष्ट्रिय निकञ्जमा रहेको नेपालकै गहिरो नदिले चिनिने नारायणी नदि पूर्वी भाग देखि दक्षिण भाग हुदै पश्चिमी भाग सम्म पर्दछ । विश्वकै लोपउन्मुख प्रजातीे घडियाल गोही को प्रमुख वासस्थान रहेको यस नदिमा सिजनअनुसारका चरा तथा आसपासमा एक सिङगे गैडाको वासस्थान रहेको छ। साथै यस क्षेत्रमा रहेको एउटै मात्र गुन्द्धही ढकाहा मध्यवर्ती सामदायीक वन क्षेत्रमा स्थाई रुपमा गैडाको बसोबाससाथै विभिन्न जातका मृग प्रजाती,चितुवा तथा पाटे बाघ ,बदेल ,भालु लगायतका जनावर र चराचुरङगी पनि देख्न सकिने भएकोले जैविक विविधताको पारखी तथा पर्यापर्यटनको रुपमा यस क्षेत्र अत्यन्त महत्वपुर्ण क्षेत्रको रुपमा रहेको छ ।

हाम्रो बारेमा

चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज अन्तर्गतको अमलतरी मध्यवर्ती क्षेत्र उपभोक्ता समितिले होमस्टे सुरु गरेको छ ।.

नवलपुर जिल्लाको कावासोती नगरपालिका वडा नं १५ बाघखोर गाउँमा मा थारु र बोटे समुदायको ३१ घरमा होमस्टे संचालनमा रहेको छ । पर्यटकहरु आइरहदा संचालकहरु उत्साहित भएका छन् । २०७० जेठ ५ गते देखि सुरु भएको होमस्टे नवलपुर जिल्लाकै पहिलो होमस्टे हो । झन्डै १० वर्षमा एक लाख भन्दा बढी आन्तरिक र बिदेशी पर्यटक बसोबास गरिसकेका छन् । यस होमस्टेमा एक पटकमा १२४ जना बास बस्न सकिन्छ। यो होमस्टे पूर्व पश्चिम महेन्द्र राजमार्गको कावासोती थकाली चोक र डण्डा बजार बाट ६.५ किलोमीटर दक्षिणमा अवस्थित छ । यातायात सुबिधा र शान्त वातावरण भएको यो होमस्टे जनताको रोजाइमा परको छ ।

महत्वपूर्ण लिंकहरु

Chitwan National Park

Department of National Park & Wildlife Conservation

Biodiversity Conservation Center